تصور کنید در ارتفاعی بالاتر از یک کلان شهر مثل تهران ایستاده‌اید؛ دریایی از چراغ‌ها و آسمان‌خراش‌ها که در دل خود میلیون‌ها آدم و زندگی را جای داده‌اند. اما متاسفانه در پس این زیبایی خیره‌کننده، پرده سیاهی از آلودگی کشیده شده و هوایی که نفس می‌کشیم، مملو از همین ذرات ریز و درشتی است که نه تنها ریه‌هایمان را آزار می‌دهند، بلکه پوستمان را نیز به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند.
از آنجایی که پوست، بزرگ‌ترین عضو بدن ما همچون یک اسفنج عمل کرده و آلودگی‌های محیطی را به خود جذب می‌کند؛ بنابراین آلودگی‌ها، مانند سمی آرام به تدریج به بافت‌های پوست نفوذ کرده و باعث ایجاد مشکلات متعددی از جمله پیری زودرس، لک، جوش و التهاب می‌شوند. اما چاره چیست؟ ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که آلودگی هوا به یک معضل جهانی تبدیل شده است. اما خبر خوب این که با مراقبت‌های صحیح، می‌توانیم از پوست خود در برابر این تهدید محافظت کنیم. در ادامه این مطلب به بررسی دقیق‌تر تاثیر آلودگی هوا بر سلامت پوست و راهکارهای موثر برای مراقبت از آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا پوستی سالم و شاداب در روزهای آلوده داشته باشید.
تاثیرات آلودگی هوا بر پوست
هوای آلوده دشمن خاموش پوست ماست! آلاینده‌ها که 20 برابر از منافذ پوست کوچکترند، به عمق آن نفوذ کرده و خشکی، التهاب، شلی و مسدود شدن منافذ را به همراه دارند. این شرایط نه‌تنها باعث کاهش شادابی و سلامت پوست شده، بلکه بیماری‌هایی مانند لک‌های تیره، پیری زودرس، آکنه و حتی سرطان پوست را ایجاد می‌کند. تاثیر آلودگی هوا بر پوست در طولانی‌مدت می‌تواند پوست را به‌شدت آسیب‌پذیر کرده و یکنواختی رنگ آن را از بین ببرد.
اما خبر خوب این است که پوست با ترشح چربی به‌عنوان یک سد دفاعی در برابر آلودگی‌ها مقاومت می‌کند. با این وجود به دلیل شدت آلودگی، این مکانیزم به‌تنهایی کافی نیست. پس ما باید با مراقبت‌های ساده مانند حفظ رطوبت و چربی موردنیاز پوست از آن محافظت کنیم. در ادامه با برخی از این اثرات بیشتر آشنا می‌شویم:
تاثیر آلودگی هوا بر پیری زودرس پوست
آلودگی هوا با تولید رادیکال‌های آزاد، دشمن اصلی کلاژن و الاستین پوست محسوب می‌شود. این مولکول‌های مضر، ساختار پوست را تخریب کرده و باعث ایجاد چین و چروک، افتادگی و از دست رفتن خاصیت ارتجاعی پوست می‌شوند. در واقع، آلودگی هوا مانند شتاب‌دهنده‌ای عمل می‌کند که روند پیری طبیعی پوست را تسریع بخشیده و موجب پیری زودرس می‌شود.
تاثیر آلودگی هوا بر لک و تیرگی پوست
یکی از موارد مهم برای تاثیر آلودگی هوا بر پوست به تحریک و افزایش ملانین و لک پوستی تعلق دارد که باعث ایجاد لک و تیرگی می‌شود. ذرات آلوده و مضر موجود در هوا به سلول‌های تولیدکننده ملانین (رنگدانه طبیعی پوست) آسیب رسانده و باعث افزایش تولید این رنگدانه می‌شوند. در نتیجه، پوست کدر و مات شده و لکه‌های تیره بر روی آن ظاهر می‌شوند.
التهاب و حساسیت پوستی بر اثر آلودگی هوا
آلودگی هوا با تحریک سیستم ایمنی بدن باعث ایجاد حساسیت و التهاب پوست می‌شود. این واکنش می‌تواند خود را به صورت قرمزی، خارش، سوزش و پوسته‌پوسته شدن پوست نشان دهد. همچنین، آلودگی هوا باعث تضعیف سد محافظتی پوست شده و آن را مستعد ابتلا به بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس نیز می‌کند.
تاثیر آلودگی هوا بر آکنه و جوش های صورت
تاثیر آلودگی هوا بر سلامت پوست به موارد فوق ختم نمی‌شود؛ چون این مشکل با مسدود کردن منافذ پوست باعث ایجاد آکنه و جوش هم می‌گردد. ذرات آلوده و چربی‌های اضافی پوست در منافذ پوست تجمع کرده و باعث رشد باکتری‌ها و ایجاد التهاب می‌شوند. همچنین، آلودگی هوا می‌تواند باعث تشدید آکنه و جوش صورت در افرادی که مستعد آن هستند نیز شود.
مکانیسم آسیب رسانی آلودگی هوا بر پوست و عوامل تشدید کننده آن کدامند؟
آلاینده‌های موجود در هوا مانند ذرات معلق (PM2.5)، دی‌اکسید نیتروژن و ازن می‌توانند باعث تولید رادیکال‌های آزاد شده که به سلول‌های پوست آسیب می‌زنند. این رادیکال‌های آزاد موجب تخریب ساختار پوست، کاهش تولید کلاژن و الاستین و در نهایت پیری زودرس پوست، ایجاد چین و چروک و کاهش انعطاف‌پذیری پوست می‌شوند. علاوه بر این، آلاینده‌ها می‌توانند مانع عملکرد صحیح سد دفاعی پوست شده که خشکی و کاهش رطوبت پوست را در پی دارد. همچنین، این آلاینده‌ها می‌توانند با نفوذ به لایه‌های عمیق پوست، التهاب و حساسیت پوستی را افزایش داده که ممکن است منجر به مشکلات دیگری مانند آکنه، اگزما، و سایر بیماری‌های پوستی شود.
عوامل مختلفی می‌توانند تأثیر آلودگی هوا بر پوست را تشدید کنند. اولین عامل، مدت زمان و میزان قرار گرفتن در معرض آلودگی است. افرادی که در مناطق با آلودگی بالا یا در معرض ترافیک و دود هستند، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. علاوه بر این، استفاده نکردن از محصولات مراقبتی مناسب مانند کرم ضد آفتاب، مرطوب‌کننده‌ها و پاک‌کننده‌های صورت می‌تواند تأثیر آلودگی را تشدید کند. تغییرات دمایی و خشکی هوا نیز می‌تواند مشکلات پوستی ناشی از آلودگی را تشدید کند. همچنین عوامل ژنتیکی نیز نقش مهمی دارند؛ افرادی که دارای پوست مقاوم‌تری هستند کمتر تحت تأثیر آلودگی قرار می‌گیرند.
راه های مراقبت از پوست در هوای آلوده
شاید یکی از نعمت‌هایی که از آن غافل هستیم به عملکرد پوست در مقابله با آلودگی هوا بر می‌گردد. زیرا این عضو بدن برای مقابله با آلودگی‌ها چربی ترشح کرده و لایه‌ای محافظ می‌سازد. اما با توجه به شدت آلودگی به‌خصوص در شهرهای بزرگی مثل تهران، این سازوکار کافی نیست و نیاز به مراقبت‌های بیشتر دارد. در همین راستا شما می‌توانید با انجام کارهای ساده از اثرات مخرب آلاینده‌ها، مانند خشکی، التهاب و ایجاد رادیکال های آزاد جلوگیری کنید. پس اگر در شهرهای آلوده زندگی می‌کنید با رعایت چند راهکار ساده می‌توانید از پوست خود به‌خوبی محافظت نمایید.
پاکسازی پوست
اولین گام برای مقابله با آلودگی هوا، پاکسازی پوست است. در قدم نخست، شما باید از یک پاک‌کننده آرایشی مناسب استفاده کنید تا آرایش و آلودگی‌های سطحی پوست پاک شوند. سپس از شوینده‌های صورت برای تمیز کردن عمیق‌تر منافذ پوست استفاده کنید.
توجه داشته باشید که شستشوی صورت در دو مرحله باعث کاهش بیشتر تاثیر آلودگی هوا بر پوست می‌شود. همچنین، انتخاب یک پاک‌کننده مناسب که در کنار پاکسازی، رطوبت پوست را حفظ کند و چربی‌های طبیعی آن را از بین نبرد، اهمیت زیادی دارد.
آبرسانی پوست
یکی دیگر از راه‌های مقابله با آلودگی هوا، آبرسانی پوست یا هیدراته کردن بوده تا از خشکی و آسیب‌های بیشتر این عضو حساس بدن جلوگیری کند. شما می‌توانید به جز کرم مرطوب‌کننده از نوشیدن دتاکس واتر که با افزودن میوه‌های طبیعی مانند هندوانه، سیب سبز، لیمو، پرتقال، زنجبیل، دارچین، خیار یا نعناع در آب درست شده نیز رطوبت مورد نیاز پوست را از درون تأمین کنید.
استفاده از آنتی اکسیدان ها
برای مقابله با آلودگی هوا و کاهش آسیب‌های آن به پوست، استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و ویتامین C بسیار فایده دارد. این ویتامین به‌صورت تخصصی با رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و به ترمیم و روشن‌تر کردن پوست هم کمک می‌کند. علاوه بر آن، استفاده از سرم‌های ویتامین C برای صورت که خاصیت رطوبت‌رسانی دارند نیز تأثیرات منفی آلودگی را کاهش می‌دهند. همچنین، مصرف غذاهایی مانند سیر، بادام، بادمجان، آووکادو، بروکلی و ماهی که حاوی آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی هستند به تقویت و ترمیم پوست و بهبود بافت آن کمک زیادی می‌کنند.
استفاده از ضد آفتاب ها
استفاده از کرم ضد آفتاب یکی از ضروری‌ترین مراقبت‌ها برای پوست در هر شرایطی تلقی می‌شود. به‌عبارت دیگر، چه در یک شهر آلوده زندگی کنید و چه در شهری باآب‌وهوای خوب باز هم ملزم به استفاده روزانه از ضدآفتاب هستید. از آنجایی‌که اشعه‌های فرابنفش خورشید نه تنها به پوست آسیب زده، بلکه اثرات منفی آلودگی هوا را نیز شدت می‌بخشند؛ در این میان کرم ضد آفتاب علاوه بر محافظت در برابر اشعه‌های مضر از پوست در برابر آلودگی هوا و رادیکال‌های آزاد نیز مراقبت می‌کند.
استفاده از ماسک های صورت مناسب
برای کاهش تاثیر آلودگی هوا بر پوست، استفاده از ماسک‌های صورت نیز بسیار توصیه می‌شود. این ماسک‌ها می‌توانند مواد مغذی از دست رفته را به پوست بازگردانند. به‌عنوان مثال، ماسک آووکادو غنی از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها بوده، ماسک زردچوبه باعث صاف و یکدست شدن پوست می‌شود و ماسک سیب‌زمینی سیاهی دور چشم را کاهش می‌دهد. همچنین، ماسک عسل و لیمو خاصیت ضدباکتری دارد و پوست را تمیز می‌کند. ماسک خاک رس نیز به جذب آلودگی و سموم پوست کمک زیادی می‌کند.
داشتن رژیم غذایی سالم و مناسب برای شرایط بحرانی آلودگی هوا
یکی دیگر از راه‌های مراقبت های پوستی در برابر آلودگی هوا، داشتن یک رژیم غذایی سالم و غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است. مصرف منابع غذایی غنی از ویتامین C وE، کاروتنوئیدها و پلی‌فنول‌ها می‌تواند به مقابله با رادیکال‌های آزاد کمک کند. میوه‌ها و سبزیجات تازه به‌ویژه مرکبات، کلم بروکلی و اسفناج که به‌عنوان منابع قوی آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شوند، مصرف آن‌ها به‌صورت خام تاثیر بیشتری دارد. همچنین، مصرف آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین E موجود در روغن‌های گیاهی مانند کلزا و آفتابگردان به‌عنوان یک سد محافظ در برابر آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا به‌خوبی عمل می‌کند.
محصولات ضروری برای پوست در هوای آلوده
محصولات آرایشی در هوای آلوده باید علاوه بر زیبایی به سلامت پوست کمک کنند. در ادامه برخی از محصولات ضروری برای پوست در هوای آلوده را عنوان کرده‌ایم:
- کرم ضد آفتاب با SPF بالا
- کرم مرطوب‌کننده
- سرم ویتامین C
- تونرها
- ماسک‌های صورت
همچنین بنا به نظر برخی از پزشکان زیبایی، استفاده از پرایمرها به دلیل ایجاد یک لایه محافظ روی پوست می‌توانند مانع از نفوذ آلاینده‌ها به منافذ پوست می‌شوند.
نتیجه‌گیری
تاثیر آلودگی هوا بر پوست یک واقعیت غیرقابل انکار بوده که می‌تواند مشکلات جدی مانند پیری زودرس، خشکی، التهاب، و حتی سرطان پوست را به دنبال داشته باشد. آلاینده‌ها به عمق منافذ پوست نفوذ کرده و موجب تخریب کلاژن و الاستین می‌شوند که این امر باعث از دست رفتن انعطاف‌پذیری پوست و ایجاد چین و چروک می‌گردد. علاوه بر این، آلودگی می‌تواند لک‌ها و تیرگی‌های پوستی را افزایش داده و به مشکلاتی مانند آکنه و التهاب منجر شود. برای جلوگیری از این مشکلات، مراقبت‌های پوستی در برابر آلودگی هوا اهمیت ویژه‌ای دارد.
خوشبختانه مراقبت از پوست در هوای آلوده به سادگی قابل انجام بوده و پیشگیری از آسیب‌های پوستی ناشی از آلودگی هوا بسیار آسان‌تر از درمان آن است. شستشوی مرتب صورت، آبرسانی پوست، استفاده از کرم ضد آفتاب و سرم‌های ویتامین C می‌تواند به محافظت از پوست کمک کند. همچنین مصرف غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها و استفاده از ماسک‌های صورت مناسب نیز نقش موثری در کاهش تاثیر آلودگی هوا بر سلامت پوست دارد.